Kaszuby

(kasz. Kaszëbë lub Kaszëbskô)

to kraina historyczna w Polsce, będąca częścią Pomorza, którą zamieszkują Kaszubi (autochtoniczni Pomorzanie) - zachodniosłowiańska grupa etniczna, którą cechuje specyficzny język kaszubski i wyraźnie zaznaczone poczucie odrębności.
Flaga Kaszub Herb Kaszub
Flaga Kaszub Herb Kaszub


Położenie geograficzne współczesnych Kaszub

Główne miasta Kaszub, w których kultywuje się tradycje i język kaszubski to Wejherowo, Puck, Chojnice, Kościerzyna i Kartuzy. Niedaleko znajduje sie też Gdańsk jako największe miasto regionu, z siedzibami najważniejszych organizacji, ale jak mówi wiersz Maryli Wolskiej:

Siedem miast od dawna
Kłóci się ze sobą,
Które to jest z nich
Wszech Kaszub
głową:
Gdańsk - miasto liczne,
Kartuzy - śliczne,
Święte Wejherowo,
Lębork, Bytowo,
Cna Kościerzyna
I Puck - perzyna.

Według kryteriów etnicznych, które przyjął dr Jan Mordawski, pracownik Uniwersytetu Gdańskiego, w swym opracowaniu Geografia współczesnych Kaszub - Gdańsk 1999, wliczając w obręb Kaszub jednostki terytorialne, w których Kaszubi stanowią co najmniej 1/3 populacji, jak i aglomeracje miejskie zamieszkiwane przez dużą ich ilość, terytorium Kaszub obejmuje 43 gminy województwa pomorskiego w powiatach:

  • Powiat pucki: 1. Miasto Hel, 2. Gmina miejska Jastarnia, 3. Miasto Puck,4. Gmina Puck, 5. Gmina Władysławowo, 6. Gmina Kosakowo, 7. Gmina Krokowa.
  • Powiat wejherowski: 1. Miasto Reda, 2. Miasto Rumia, 3. Miasto i gmina Wejherowo, 4. Część gminy Choczewo, 5. Gmina Gniewino, 6. Gmina Linia, 7. Gmina Luzino, 8. Gmina Łęczyce, 9. Gmina Szemud.
  • Powiat lęborski: 1. Część gminy Cewice.
  • Powiat bytowski: 1. Miasto i gmina Bytów, 2. Gmina Czarna Dąbrówka, 3. Gmina Lipnica, 4. Gmina Parchowo, 5. Gmina Studzienice, 6. Gmina Tuchomie.
  • Powiat kartuski: 1. Miasto i gmina Kartuzy, 2. Miasto i gmina Żukowo, 3. Gmina Chmielno, 4. Gmina Przodkowo, 5. Gmina Sulęczyno, 6. Gmina Sierakowice, 7. Gmina Somonino, 8. Gmina Stężyca.
  • Powiat kościerski: 1. Miasto i gmina Kościerzyna, 2. Gmina Dziemiany, 3. Część gminy Karsin, 4. Gmina Lipusz, 6. Część gminy Nowa Karczma.
  • Powiat chojnicki: 1.Miasto i gmina Brusy, 2. Północna część gminy Chojnice - , 3. Gmina Konarzyny.
  • Powiat człuchowski: 1. Część gminy Przechlewo.
  • Miasta: Gdańsk (z wyjątkiem jego wschodniej części), Gdynia, Sopot - w których mieszka łącznie około 70 000 Kaszubów.

    • W takich granicach Kaszuby obejmują obecnie około 6 200 km2.



    Regiony Kaszub

    Tradycyjnie Kaszuby dzieli się na 5 regionów kulturowo-językowych:

    Norda - obszar północnokaszubskich dialektów (powiaty: pucki, wejherowski)

    Westrzódk - obszar wschodniokaszubskich dialektów (powiat kartuski)

    Pôłnié - obszar południowokaszubskich dialektów (część powiatów kościerskiego, chojnickiego i tucholskiego)

    Zôpôd - obszary należące przed II wojną światową do Niemiec, z niewielkim procentowym udziałem ludności kaszubskiej (powiaty lęborski i częściowo bytowski)

    Trzëgard - Trójmiasto.



    Własny język

    Niewielu zdaje sobie sprawę z tego, że kaszubski nie jest gwarą, a powszechnie uznawanym językiem. Możliwe jest zdawanie matury w języku kaszubskim, a w urzędach mieszkańcy mają prawo być obsłużonymi właśnie w tym języku.

    Mimo to kaszubi od zawsze podkreślają swoją polskość - ma to swój wyraz w Hymnie Kaszubskim (w refrenie padają słowa: Nie ma Kaszub bez Polonii, a bez Kaszub Polski).